რა ცდები ტარდებოდა მცხეთის ბირთვულ რეაქტორში, რომელიც ოდესღაც საქართველოს ატომური ფიზიკის კერა იყო

კვლე­ვი­თი რე­აქ­ტო­რის ექ­სპლუ­ა­ტა­ცია შე­უ­ფერ­ხებ­ლად და ყო­ველ­გვა­რი ინ­ცი­დენ­ტე­ბის გა­რე­შე მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და. რე­აქ­ტო­რის ინ­ტენ­სი­უ­რი და წარ­მა­ტე­ბუ­ლი ფუნ­ქცი­ო­ნი­რე­ბის შე­დე­გად, ის თან­და­თან ბირ­თვულ ტექ­ნო­ლო­გი­ურ კომ­პლექ­სად ჩა­მო­ყა­ლიბ­და.

აქ სრულ­დე­ბო­და სა­კავ­ში­რო სა­მეც­ნი­ე­რო პროგ­რა­მე­ბი. სპე­ცი­ა­ლუ­რი აღ­ჭურ­ვი­ლო­ბით ძა­ლი­ან და­ბა­ლი ტემ­პე­რა­ტუ­რე­ბის (მაქ­სი­მა­ლუ­რი -269 გრა­დუ­სი) მიღ­წე­ვის წყა­ლო­ბით, ტარ­დე­ბო­და კოს­მო­სურ ტექ­ნი­კა­ში გა­მო­სა­ყე­ნე­ბე­ლი მა­სა­ლე­ბის უნი­კა­ლუ­რი კვლე­ვე­ბი. ექ­სპე­რი­მენ­ტე­ბის შე­დე­გე­ბის მა­ღალ სი­ზუს­ტეს რა­დი­ა­ცი­უ­ლი ფო­ნიც უწყობ­და ხელს.

ჩერ­ნო­ბი­ლის ატო­მურ ელექტრო­სად­გურ­ზე მომ­ხდა­რი კა­ტას­ტრო­ფის შემ­დეგ, სსრკ-ს ბირ­თვულ ობი­ექ­ტებ­ზე უსაფრ­თხო­ე­ბის ნორ­მე­ბი გამ­კაცრ­და.

1980-იანი წლე­ბის ბო­ლოს, სა­ქარ­თვე­ლო­ში და­წყე­ბულ­მა ეროვ­ნულ­მა მოძ­რა­ო­ბამ, მცხე­თას­თან ატო­მუ­რი რე­აქ­ტო­რის არ­სე­ბო­ბას სა­ბო­ლოო წერ­ტი­ლი და­უს­ვა. ეროვ­ნუ­ლი ინ­ტე­რე­სე­ბით მარ­თუ­ლი ხალ­ხი, ქვე­ყა­ნა­ში ატო­მუ­რი რე­აქ­ტო­რის არ­სე­ბო­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბას ეჭ­ვის ქვეშ აყე­ნებ­და. საპ­რო­ტეს­ტო აქ­ცი­ებ­ში რე­აქ­ტო­რის გა­ჩე­რე­ბას და ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ი­დან გა­მოყ­ვა­ნას მო­ი­თხოვ­დნენ. შე­სა­ბა­მი­სი ცოდ­ნის არმ­ქო­ნე ხალ­ხის მა­სე­ბი მო­სა­ლოდ­ნელ “საფრ­თხე­ებ­ზე” სა­უბ­რობ­დნენ. არა­და, ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ის 30 წლი­ა­ნი ის­ტო­რი­ის გან­მავ­ლო­ბა­ში ობი­ექ­ტზე ერთი მცი­რე ავა­რი­აც არ მომ­ხდა­რა.

სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ზე­წო­ლით, რო­მე­ლიც თით­ქოს სა­ქარ­თვე­ლოს უსაფრ­თხო მო­მა­ვალ­ზე ზრუ­ნავს ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და, 1990 წელს მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა აკა­დე­მი­ამ ობი­ექ­ტის ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ი­დან გა­მოყ­ვა­ნა გა­და­წყვი­ტა. ჩვე­ნი ქვე­ყა­ნა ბირ­თვუ­ლი რე­აქ­ტო­რი­სა და დიდი სა­მეც­ნი­რო შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის გა­რე­შე დარ­ჩა.

სა­ჭი­რო თან­ხე­ბის არ­ქო­ნის გამო, დე­მონ­ტა­ჟის ნაც­ვლად, გა­თი­შუ­ლი რე­აქ­ტო­რი და მისი კონ­სტრუქ­ცი­ე­ბი და­ა­ბე­ტო­ნეს. მარ­თვის პუნ­ქტში რე­აქ­ტო­რის გა­ჩე­რე­ბის დროა და­ფიქ­სი­რე­ბუ­ლი.